Czynna ochrona przyrody
CZYNNA OCHRONA PRZYRODY
Rozkład i zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych, jako elementu krajobrazu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, wykształciły się w ostatnich kilkuset latach głównie w wyniku działalności człowieka. Naturalne nieprzekształcone prze człowieka obszary to tylko niewielki procent całej powierzchni Wyżyny. Dla krajobrazu Jury zachodzące w nim w ciągu ostatnich 20-30 lat zmiany miały negatywny wpływ. W wyniku porzucenia tradycyjnej gospodarki rolniczej, w tym pasterskiej, doszło do rozwoju zbiorowisk leśnych i zaroślowych w wyniku procesu sukcesji wtórnej roślinności leśnej. Było to wynikiem niekorzystnych trendów w rolnictwie oraz zmian związanych z gospodarką energetyczną w regionie, w którym jeszcze do niedawna drewno było podstawowym surowcem energetycznym.
Celem zainicjowanych w połowie pierwszej dekady XXI w., na terenie śląskiej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, czynnych zabiegów ochrony przyrody, jest zahamowanie niekorzystnych zmian w krajobrazie Jury oraz ubożenia bioróżnorodności tego obszaru.
Podjęte działania polegały w pierwszej kolejności na wycięciu drzew i krzewów głównie na południowych stokach jurajskich wzgórz m.in. Skał Rzędkowickich i rezerwatu przyrody Góra Zborów. Odtworzenie ciepłolubnych muraw jest jednak możliwe tylko przez wprowadzenie na tym obszarze kontrolowanego wypasu zwierząt. W pierwszym etapie – kóz, zgryzających odrosty drzew i krzewów, a w następnym etapie owiec. W przeciwnym wypadku, w ciągu kilku lat dojdzie do ponownego zarośnięcia tego terenu lasem i zniweczenia podjętych działań. Elementem wyróżniającym florystycznie Wyżynę Krakowsko-Czętochowską w skali kraju i Europy, są murawy kserotermiczne oraz murawy naskalne. Dopuszczenie do ich zarośnięcia spowoduje zanik większości tych zbiorowisk, obniżenie wartości krajobrazowych, a przez to spadek atrakcyjności turystycznej tego terenu. Podejmowane w ostatnich latach działania na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu tej części Jury, angażują wokół tego problemu rożne środowiska: przyrodników, rolników, właścicieli obiektów usługowych o charakterze turystycznym, w tym gospodarstw agroturystycznych – z korzyścią dla każdej ze stron.
NASZE DZIAŁANIA
Od czerwca do listopada 2011 r. prowadzone były czynne zabiegi ochrony muraw kserotermicznych, polegających na usuwaniu drzew. Wycinka była prowadzona na wschodnim stoku Góry zborów i obięła obszar 3 ha.
W czewcu i lipcu 2011 r., na obszarach gdzie wcześniej usunięto drzewa, na północnym i południowo – wschodnim stoku Góry Zborów - w pobliżu szczytu, prowadzone były zabiegi czynnej ochrony przyrody w celu utrwalenia efektów ekologicznych związanych z utrzymaniem siedlisk nieleśnych – pielęgnacja jałowczysk. Działania były sfinansowane ze środków pozyskanych z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach. Zabiegi pielęgnacyjne polegały na usuwaniu z jałowców, które wcześniej rosły wśród drzew, suchych konarów, konarów zainfekowanych rdzą goździeńcowatą oraz nadanie im pożądanego kształtu. Działania obejmowały obszar 3 ha.
2 sierpnia 2011 r. odbył się "redyk" owiec ze Zdowa do rezerwatu przyrody Góra Zborów. Zwierzęta otrzymały ważne zadanie ochrony i utrzymania muraw kserotermicznych. Przez 10 dni 27 owiec rasy olkuskiej było wypasanych na odlesionych zboczach Góry Zborów.
Pod koniec lipca 2011 r. mieszkańcy Ośrodka Rehabilitacyjno-Readaptacyjnego Monar w Głoskowie w ramach odbywającego się w Podlesicach obozu terapeutycznego prowadzili prace porządkowe na rzecz rezerwatu przyrody „Góra Zborów”. Usunięty został między innymi popiół po palonych tutaj przez dziesięciolecia oponach w szczytowych partiach Góry Zborów. Miejsce zostało zrekultywowane. Za pomoc i zaangażowanie TMZZ, jako administrujący rezerwatem, składa podziękowania dla uczestników obozu i kadry
.